PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : ریشه شناسی زبان ترکی آذربایجانی



HEAVENLY
۱۳۹۱-۱۲-۱۶, 18:39
زبان سند هویت هر ملتی است . سندی که اثبات آن تبلور ذات هر خلقی است. در واقع موجودیت هر ملتی در این کره خاکی نشانگر حضور زبانی اوست. زبانی که مورد تکلم واقع می شود از طریق اصوات، هجاها و آثار مکتوب سند زنده ای بر جای می- گذارد، سندی که جزیی از میراث بشری است و بر همه انسانهای فکور است که از موجودیت ، حق حیات و فضای تنفسی آن زبان در ابعاد گوناگون مدافعه نمایند. این سند در وجود فیزیکی و آثار معنوی میلیونها انسانی حک شده که به آن زبان سخن میگویند.بنابراین رسمیت هر زبانی را نه حاکمان، بلکه خود ملتی که به آن زبان لب می گشایند، تعیین می کنند. پس به سخنی، هر زبان برای ملت صاحب زبان رسمی است. زبان ضمنا آ ئینه ای است که هر ملتی خود را، در گذرگاه تاریخ، در آن مشاهده می کند. این سند زنده در آئینه تاریخ جهان می درخشد هر چند که عده ای بخواهند این سند و این آئینه را مخدوش و تیره ببینند.زبان هیچ ملتی در عرف بین الملل نیازی به اثبات ندارد، بزرگترین دلیل وجودی هر زبانی حضور ملتی است که به آن زبان تکلم می کنند و با این طریق کاروان تمدن بشری را غنا می بخشند، خواه این متکلمین زبانی میلیونی باشد یا کمتر. کمیت در عرصه موجودیت زبانی زیاد مورد اختلاف نیست. زبان ها با تفاوتهای خویش موزائیک زیبائی از ملل و نحل در جهان پدید آورده اند، جهانی که در مواردی قدرتمندان بر آن شده اند این سند هویت و این آئینه زلال بشری را مکدر کنند. برای مثال خواندن" کتاب کوچه" اثر زنده یاد شاملو، نوعی گردشی است در قلمرو مردمی که به فارسی دری صحبت می کنند، هر چند که خود استاد فقید ریشه ترکی داشته باشند. .و با مطالعه اشعار نسیمی و اثر ماندگار شهریار، حیدر بابایه سلام، نیز خواننده در مسیر رودخانه ای سیر می کند که روح و روان مردم ترک آذربایجان را به تصویر می کشد.زبانی که نه فقط کدهای بیجان و حرفهای قراردادی الفبا، که روح و روان مردمی را در یک مقطع تاریخی نشان می دهد. این همان زبانی است که من با آن بزرگ شده ام، زبانی که ترنم کننده آمال و آرزوهای یک ملت اصیل است.با این وجود، ما مشاهده می کنیم که در عرصه قدرت و حکومت در مواردی تلاش می شود که فرهنگ و زبان ملتی به سخره گرفته شود و به سخن قالتونگ(Galtung 1) معنا و مفهوم زبان ملتی توسط حاکمان معنی شود و تعریف گردد نه خود مردم". و این اوج فاجعه است که دیگران بر ملتی خیر و شر تعیین کنند که به سخن روان شناسان نوعی" آگاهی یا وجدان استعمارشده" در ملتی پدید آورند. خوب این زبان چیست و زبان چه جایگاهی در جامعه بشری دارد و زبان ترکی آذریایجانی از کجا سرچشمه گرفته است. اما قبل از همه، .در همین ابتدا باید به فهرستی از فاکتها و حقایق اشاره شود تا خواننده دقیق با برخی از بد یهییات زبانشناسی آشنا شود.- زبانها در عین تفاوتهای ریشه ای از مشابهتهای زیادی برخوردارند.- زبانها از نظر ساختاری در گروههای مشابه طبقه بندی میشوند.- زبانها همواره در طول زمان در داد و ستد بوده و متاثر از یکدیگر بوده اند.- برخی از زبانها به سبب تهاجمات استعماری و فقر فرهنگی در معرض نابودی قرار دارند.- علی رغم اختلافات عجیب و قریب بین زبانها و کدهای آنها، زبانها به تعبیری از ساختار واحدی برخوردارند.- زبان هیچ ملتی برتر و یا پستتر نیست، و این قدرتهای فائقه اقتصادی و یا امپراطوریهای مالی است که سبب فراموشی ویا به حاشیه افتادن زبانها میشود.و این کار با کوچهای اجباری یا اسکانهای ناشی از شرایط ناخواسته حاصل می گردد.- زبانها در خانواده های زبانی طبقه بندی می شوند و اعضا هر خانواده زبانی شاخه ای از درخت زبانشناسی بشری است.

قبل از همه، در ریشه شناسی زبان ترکی آذربایجانی باید توجه نمود که تمام زبانهای دنیا در مسیر زندگی بشری و تاریخ او، از پیچ و خمهای فراوانی گذشته و از دوران قبل از کتابت و الفبا عبور کرده ، تا امروز رسیده اند. با توضیح بیشتر، زبانهایی که قدرت انطباق با شرایط زمان داشته و از تهاجمات ضد زبانی گریخته اند، تا امروز حضور خود را به اثبات رسانده اند. در این رهگذر انسانهای باستان بنا به شرایط ز یستی خود، هر کدام به شکل ویژه ای از زبان و کتابت و نوشته ، منطبق با وضع زیستی خود، استفاده کرده است. برای مثال، ملتهایی که در زندگی کوچ نشینی بوده اند، فن کتابت و زبان آنها به سبب کوچهای مداوم و درگیریهای خشن برای دسترسی به مراتع، دستخوش تغییر بوده و قضاوت علمی در مورد ریشه زبانی آنها مشکل به نظر می رسد. برای مثال، زبان انگلیسی امروزی که حدود یک میلیارد مردم جهان به آن آشنائی دارند، حدود شش سده پیش به نوعی کتابت میشد که آثار آن زمان برای خواننده معمولی امروزی نامفهوم است. بنابر این بهتر است به ریشه کل زبان بشری اشاره شود و نظر دانشمندان معاصر و پژوهشگران جدید آورده شود تا اینکه در ریشه شناسی زبان ترکی آذربایجانی مردم ایران نیز تامل علمی به عمل آید.

"مریت روهلن" Merrit Ruhlan می نویسد هر چند که دانشمندان هر کدام در محل کار خویش به صورت جداگانه ای کار می کنند، اما در واقع هر کدام بخشی از موضوعات علمی را مورد بررسی قبرار میدهند که در کل همه به هم مرتبط می گردند. او ادامه میدهد که با کمال تعجب با مطالعه آثار زبانشناسان و مشاهده نزدیکی در واژگان و ساختارهای زبانی به این نتیجه رسیده که از حدود 5 هزار زبانی که امروز در جهان تکلم میشودو و با بررسی نزدیکیهایی که در این زبانها به چشم میخورد، این نتیجه حاصل می شود که تمام این زبانها در واقع از یک زبان اجدادی، زبان واحد باستانی ریشه گفته اند.

HEAVENLY
۱۳۹۱-۱۲-۱۶, 19:20
زبان امروزی ترکی که مردم آذربایجان ایران به آن صحبت می کنند، شاخه ای از خانواده بزرگ زبانهای ترکی Turkic languages است. خود این خانواده نیز در طبقه بندی زبانها، از زبانهای زیر خانواده گروه زبانهای آلتائیک Altaic شناخته میشود.

خانواده زبانهای ترکی اشتراکات خیلی نزدیکی به یکدیگر نشان می دهند. این همانندی در عرصه آواشناسی، مورفولوژی (تحولات لغوی) و ساختار نحوی آنهاست. در بین این زبانها تنها زبانهای چوواش، خلج، و یاکوت با دیگر خانواده زبانهای ترکی تفاوت قابل توجه دارند. نزدیکترین سوابق این زبانها در کنار رودخانه اورخون در مغولستان و نیز دره رودخانه یئنی سئی در روسیه مرکزی و جنوبی وجود دارند که به قرن 8 برمیگردد.

برای نشان دادن خانواده زبانهای ترکی و درک ریشه های زبان ترکی آذربایجانی اینجا عین ترجمه طبقه بندی زبانها از دید زبانشناسان معتبر آورده میشود. جالب اینجاست که بیشتر عالمان زبانشناسی تاریخی در این مورد هم نظرند:
زبانهای ترکی با توجه به ریشه های تاریخی، معیارهای جغرافیایی و اصول زبانشناسی به شاخه های زیر تقسیم میسوند:
1-زبانهای اوغوز یا زبانهای جنوب غربی که شامل زبانهای ترکی عثمانی، قاقوزGagaus، ترکی (آذربایجان)، ترکمن، و ترکهای خراسان." در این طبقه بندی به لحاظ توجه به اشتراک زبانها از نظر موقعیت جغرافیایی جایگاه زبان ترکی امروزی آذربایجان ایران نیز مشخص می شود.
2-زبانهای قبچاق یا زبانهای شمال غربی: این شاخه شامل زبانهایی از خانواده زبانهای ترکی است که عبارتند از زبانهای قازاک، قره قالپاک، نوقای، تاتار، و باشقیر، لهجه های سیبری غربی، تاتارهای کریمه، کوموک، کاراچای، بالکار و کاراایت.Karaite
3-شاخه جنوب شرقی یا گروه اویغور چاغاتی uyghur chagati “که در برگیرنده زبانهای اوزبک، اویغور، اویغور زرد، و سالار Salar “با ریشه اوغوز.
4-گروه شمال شرقی یاسیبریایی شامل زبانهای یاکوت Yakut(ساخا)، دولقان “Dolgan، آلتای، خاکاس ، شور Shor تووان Tuvan ، و توفا (.( Tofa
5-زبان چوواش که زبان منطقه ولگاست.
6-زبان "خلج" khalaj) ) زبان متباعد مرکزی ایران است.
منظور از زبان خلج همان گویشی از زبان ترکی است. بر اساس داده های سایت میراث فرهنگی، استان مرکزی دربرگیرنده ساکنانی با ریشه زبان ترکی هستند. طبق این نوشته و به نقل از سایت "سوزوموز""زبان ترکی زبان اصلی اهالی اکثریت نقاط روستائئ شهرستان ساوه می باشد.(شاهسون بغدادی، اینانلو، مغنها، ایل مغان، ترکمن....اغلب روستائیان به یک گویش ترکی(منظور زبان ترکی آذربایجانی است.م.ب) و اندکی به گویش ترکی خلجی سخن می گویند.
استاد رحیم رئیس نیا نیز در نوشتاری که در مورد زبان ترکی تهیه کرده، ریشه شناسی زبان ترکی اذربایجانی را چنین ذکر می کند که به نوعی با پژوهش زبانشناس فوق هماهنگی دارد:
زبانهای ترکی به چندین شاخه و شعبه تقسیم می شوند که ترکی آذربایجانی به گروه غربی خانواده زبانهای ترکی وابسته است. به نظر وی"منابع اصلی زبانهای منسوب به شاخه غربی خانواده- های ترکی و از آن جمله زبان آذربایجانی عبارت بوده است از: زبانهای قبایل و طوایفی که به نام های ساک- سکیف- سکا، گاس، گاسبی، گاسیت، خزر، سابیر، سووار، هون، گوی ترک، تورک غز، اوغوز، قبچاق، و... شناخته شده اند. اینان در سده های پیش از میلاد و نیز در نخستین هزاره میلادی در اطراف دریای خزر مسکن گزیده اند. زبان آذربایجانی نیز به مانند سایر زبانهای وابسته به گروه غربی تحت تاثیر حوادث اجتماعی-تاریخی پیچیده ای به صورت زبان واحد خلق تشکل یافته است.
دلیل عمده ای که زبانشناسان تاریخی می آورند که زبانهای ترکی از خانواده زبانهای هند و اروپایی نیستند، توجه به ساختار هجایی و آواشناسی این زبان است. البته اشکال دیگر دستور و نحو زبان ترکی آذربایجانی نیز نشانگر این است که این زبان خود استقلال زبانی دارد. تفاوت و در واقع خصیصه بارز زبانهای ترکی در کمیت حروف صدادارست. وجود نه صدادار به این زبانها "هارمونی هجایی" می دهد که در زبانهای" دری" (فارسی) نیست. علاوه نوع پیچیده پیشوندها و پسوندها نیز نشان می دهد که ساختار زبان ترکی و ظرفیتهای آن با زبانهای هند واروپایی متفاوت است. مثال ,واژه کول (خاکستر) کول-لر(خاکسترها)، کول-لر-ی (خاکسترهایش) و واژه قول (برده) قول-لار (برده ها)، قول-لاری (برده هایش) نشان می دهد چه هماهنگی و هارمونی در زبان و نوع تلفظ واژه های صدادار وجود دارد. به هارمونی صداها در پسوند"لر" "لری" و نیز "لار" و لاری" توجه کنید، با مقایسه این نوع هارمونی مصوتها می توانید پی ببرید که در زبان دری فارسی این امکان گردش هجایی وجود ندارد. دکتر زهتابی در کتاب با ارزش خویش، به نام "معاصر ادبی آذری دیلی" برای نشان دادن جایگاه زبان ترکی آذربایجانی، با استادی و ایجاز خاصی انواع حروف صدادار را توضیح داده اند.

HEAVENLY
۱۳۹۱-۱۲-۱۶, 20:57
مثل هر زبان دیگری زبان ترکی آذربایجانی مسیر تاریخی ناهمواری طی کرده و به امروز رسیده است.نوع به کار بردن پسوند در این زبان، بی آنکه آسیبی به خود کلمه وارد شود، سبب شده که این زبان از یک استاندارد خوبی از نظر زبانشناسی برخوردار باشد که برای یادگیرنده زبان آسان خواهد بود. برای مثال کلمه"ائولریمده" (evlerimde)" در خانه ما" از واژه اصلی "ائو"(خانه) "لر" علامت جمع، "ایم"پسوند مالکیت، "ده" پسوند مکانی به صورت یکدست و هماهنگ استفاده شده است. حال زمانی که کلمه در زبان ترکی آذربایجانی از حروف صداداری بهره گیرد که از ته دهان تلفظ میشوند، تمام پسوندها نیز خود را با آن صدا هماهنگ می کنند. مثال "اوتاق"، اوتاقلار، اوتاقلاریمدا، اوتاقلاریمداکی، اوتاقلاریمداکیلار و ترکیب "اتاق-لار-ایم-دا-کی-لار-دان" (از چیزهایی که در اناق هایم هستند) نشان دهنده سیالیت و ظرفیت گسترش ساختاری این زبان است. این ساختار ویژه زبانی سبب شده که به زبانهائی که هنگام اضافه شدن پسوندها، ریشه کلمه ثابت بماند، زبان التصاقی (agglutinate) گفته می شود. در زبانهای التصاقی نه تنها ریشه افعال هنگام صرف شدن ثابت می ماند، بلکه در تمام کلمات دیگر نیز هنگام افزوده شدن پسوند، اصل کلمه بی-تغییر می ماند. ضیا صدر و دکتر زهتابی نیز ریشه زبان ترکی آذربایجانی را جز زبانهای التصاقی دانسته اند.با این تفاوت که برخلاف بیشتر منابعی که من مراجعه کردم و در کتاب شناسی استاد ر..رئیس نیا هم ذکر شده، دکتر صدر زبان ترکی آذربایجانی را از نظر ساختاری از زبانهای اورال آلتائی نمی داند، چرا که او باور دارد که زبانهائی خارج از خانوادهای اورال آلتای در این گروه وجود دارند که التصاقی هستند .این که شکل گیری کامل فرم زبان ادبی ترکی آذربایجانی چه زمانی بوده، اطلاع دقیقی نداریم،اما کتیبه های اورخون یئنی سئی یا یئنی سو را میتوان نام برد که ترکیب دستوری واژه ها و صوت شناسی کلمات موجود نشان می دهد که این سند از قدمت بیشتری برخورداراست. با این حال اکثر منابع بر آنند که زبان های شکل یافته خانواده ترکی بیشتر از قرن هشتم میلادی آغاز شده است. در این مورد زبانشناسان با توجه به نوع زبانهای ترکی، تکامل هر کدام را به قرون مختلف نسبت می دهند. زبانهای ترکی آسیای میانه قرن هشتم شکل میگیرند، حال آنکه شکل گیری زبان ادبی "اویغوری" را ما بین قرون نه تا چهارده می دانند.

از زبانهای رایج دنیا که در امروز میلیونها نفر به آن زبان تکلم می کنند، یکی هم زبان ترکی است که علاوه بر کشورهای ترکیه، آذربایجان ، در بلغارستان، اوزبکستان، کازاخستان، قیرقیزستان، تاجیکیستان، یونان و قبرس نیز به این زبان سخن می گویند. البته در دیگر کشورهای جهان نیز میلیونها ترکی گوی زندگی می کنند، که تنها در آلمان بیش از یک میلیون نفر و در ممالک امریکای شمالی نیز به عنوان "کارگران مهمان" ترکان زندگی می کنند. اینان به شاخه های مختلف خانواده زبان ترکی سخن می گویند. در شاخه های این زبان، زبانهای ترکی ترکمن، آذربایجانی، قفقازی، لهجه های ترکی خراسانی وجود دارند که از شعبه اصلی زبانهای آلتائیک هستند.