اصطلاحات ژنتیکی

[علی بختیاری]

سلام به همه دوستان

تصمیم دارم کم کم یه سری از اصطلاحات ژنتیک رو بذارم تا همه باهاشون اشنا بشیم....

دوستان هم میتونن اگه اطلاعاتی دارن در همین تاپیک قرار بدن و با کمک هم کاملش کنیم....

ممنون..

.................................................. .................................................. .................................................. .................................................. ...


ژن :

به معنای پیدایش و تولد است و از واژه لاتین genesis گرفته شده است..ژن ها واحد های وراثتی هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند...

هر ژن در واقع بخشی از مولکول بلندی بنام داکسی ریبو نوکلئیک اسید ( DNA ) است و محتوی اطلاعات رمز شده برای تولید پروتئین است....


کروموزوم :

از لغت یونانی کرومو به معنی رنگ و سوما به معنی بدنه و جسم گرفته شده....انتخاب این نام به دلیل رنگ پذیری خوب این ساختارهاست....

هر یک از سلول های پیکری (سوماتیک ) (همه سلول های بدن بجز سلول های جنسی ) دو دست کروموزوم همتا دارند....که تعداد انها را عدد دیپلوئید میگویند...و با

2Nنشان میدهند....هر جاندار یک دست کروموزوم رو از پدر و یک دست را از مادر دریافت میکند...

دیپلوئید ( دی به معنی 2 و پلوئید به معنی دسته است )


تعداد کروموزوم های هر یک از سلول های پیکری افراد یک گونه برابر است و تعداد ان در گونه های مختلف معمولا فرق می کند.... مثلا هر سلول پیکری انسان 46

کروموزوم و گاو 60 کروموزوم و مرغ 78 کروموزوم دارد...


کروموزوم های همولوگ :

اعضای هر جفت از از کروموزوم های موجود در سلول های بدنی را کروموزوم های خواهری یا همولوگ می نامند.......کلمه همولوگ به معنای مساوی و مشابه بیانگر

این مطلب است که این کروموزوم ها شباهت زیادی دارند...درواقع کروموزوم های همولوگ حامل ژن های مشابه هستند...در نتیجه هر فرد برای یک صفت دارای دو ژن

یا دو الل است که هرکدام بر روی یکی از کروموزوم های همولوگ قرار دارد....

[علی بختیاری]

هیستون :

هر کروموزوم از دو قسمت تشکیل می شود...: یک مولکول دو رشته DNA و مولکول های پروتئینی به نام هیستون...ماده ژنتیکی کروموزوم همان DNA و پروتئین ها نقش

نگهدارنده دارند....

جایگاه ژن : Locous

محلی که یک ژن بر روی DNA اشغال می کند را جایگاه ژن می نامند....

الل :

الل ها اشکال مختلف یک ژن هستند.....که مکان مشابهی را روی کروموزوم های همولوگ اشغال می کنند....و یک صفت ویژه را به روش های متفاوتی تحت تاثیر قرار می دهند...

در یک گونه (مثلا انسان ) برای یک صفت ( مثلا رنگ چشم ) ممکن است دو الل و یا بیش از دو الل وجود داشته باشد ( رنگ های مختلف چشم..ابی مشکی قهوه ای و... ) ولی

هر فرد فقط دو الل را حمل میکند ( مثلا فقط رنگ ابی و سیاه چشم )

کروموزوم جنسی :

یک جفت هستند که این کروموزوم ها در تعیین جنسیت نقش دارند....و به سایر کروموزوم ها غیر از کروموزوم های جنسی کروموزوم های غیر جنسی می گویند....


سانترومر :

محلی که دو کروموزوم همولوگ ( خواهری ) در فرایند تقسیم قبل از جدا شدن به ان چسبیده اند....

http://emruzi.com/up/uploads/13836583535111.jpg (http://emruzi.com/up/)


تقسیم میتوز :

نسخه برداری دقیق از هر کروموزوم و فرستادن هر یک از از دو دست کروموزوم های یکسان حاصل از نسخه برداری به یکی از سلول های دختر به وسیله تقسیم شدن سلول...

هنگامی که سلول اماده تقسیم میتوز می شود ابتدا هر یک از مولکول های DNA موجود در هر کروموزوم همانند سازی میکند یعنی نسخه خود را دقیقا می سازد که منجرو به

پیدایش کروموزومی متشکل از دو رشته یکسان به نام کروماتید های خواهری می شود که دو کروماتید خواهری توسط سانترومر به هم وصل شده اند....

[علی بختیاری]

مراحل تقسیم میتوز :

پروفاز---متافاز----انافاز----تلوفاز

تقسیم میوز :

نوعی تقسیم سلولی است که در آن تعداد کروموزوم ها به نصف کاهش پیدا میکند....این تسیم در سلول های جنسی رخ می دهد و دلیل کاهش تعداد کروموزوم ها به نصف حفظ تعداد طبیعی کروموزوم های هر گونه طی نسل های متوالی است....

مزایای تقسیم میوز :

حفظ تعداد طبیعی کروموزوم های هر گونه

حفظ مقدار معینی از تنوع ژنتیکی که درواقع از طریق تنوع در گامت های تولیدی حاصل می شود.....

تعداد گامت های هر فرد را میتوان از رابطه 2 به توان n بدست اورد...که N تعداد جفت کروموزوم های فرد است....مثلا در انسان میشود 2 به توان 23 که بنا بر این تعداد گامت های انسان برابر است با 8388608

تقسیم میوز 2 مرحله دارد...میوز 1 و میوز 2

میوز یک درواقع یک تقسیم کاهشی است که از یک سلول دیپلوئید (2n ) دو سلول هاپلوئید ( n ) ایجاد میشود.....

گامت :

گامت یا سلول جنسی ، یک سلول ویژه برای تولید مثل است که برای تولید جاندار جدید باید با گامت دیگری از جنس مخالف همان نوع جاندار ترکیب شود.

گامتو ژنز :

فرایندی که در آن سلول های جنسی هاپلوئید ( اسپرم - تخمک در پستانداران و هاگ در گیاهان ) از سلول های دیپلوئید حاصل می شوند....

گامتوژنز در جنس نر اسپرماتوژنز و در جنس ماده اووژنز نام دارد....

[علی بختیاری]

موتاژن ها ( Mutagens )

توانايي يك عامل در ايجاد تغييرات ژنتيكي يا موتاسيون را موتاژنيسيتي گويند . تركيباتي مانند كلرور وينيل و ديوكسين ، فلزات سنگين مانند كادميوم و پرتوهاي يون زا از عوامل

موتاژن محسوب مي شوند . خاصيت موتاژنيسيتي يك عامل ممكن است با روشهاي سيتوژنيك مانند : قرار دادن گلبول هاي سفيد خون افراد و سلول حيوانات در معرض عوامل

موتاژن ، وارد كردن عامل موتاژن به داخل سلول هاي ميكربي و همچنين آزمايش سلول هاي جنين مرده يا مردني زناني كه در تماس با عوامل موتاژن بوده اند ، تعيين بشود .

موتاسيون هاي (تغييرات يك ژن) ناشي از عوامل محيطي بندرت در انسان و ساير حيوانات عالي شناخته شده اند . به احتمال زياد ، قرار گرفتن در معرض عامل موتاژن منجر به

نقص نوزاد يا سرطان مي گردد . از اين رو معمولاً خاصيت موتاژني يك عامل در آزمايشگاه تشخيص داده مي شود و معمولاً اثر عوامل موتاژني به صورت سرطان زايي يا تراتوژني

نمايان ميگردد .