معرفی تخت جمشید

[محسن بهزادی]

سلام

تخت جمشید در 5 کیلومتری‎شهر ‎مرودشت‎ ‎در جاده ‏اصفهان‎ ‎و شیراز واقع شده است‎ .‎‏ ‏‏ ‏‎ ‎ ‎ ‎
تخت جمشید‎،مجموعه ای از کاخهای بسیار باشکوهی است که ساخت آنها در سال 512‏‎ ‎قبل از میلاد آغاز شد و اتمام آن 150 سال به طول انجامید.تخت جمشید در محوطه وسیعی‏‎ ‎واقع شده که از یک طرف به کوه رحمت و از طرف دیگر به مرودشت محدود است . این ‏کاخهای عظیم سلطنتی‎ ‎در کنار شهر‎ ‎پارسه‎ ‎که‎ ‎‏ یونانیان آن را‏‎ ‎پرسپولیس‎ ‎خوانده اند‎ ‎ساخته ‏شده است‎.‎‎ ‎
ساختمان تخت جمشید در زمان داریوش اول در حدود 518 ق . م ، آغاز شد. نخست صفه‎ ‎یاتختگاه بلندی را آماده کردند و روی آن تالار آپادانا و پله های اصلی و کاخ تچرا‎(1) ‎را ساختند .

‏پس از داریوش ، پسرش خشایارشاه تالار هدیش(2) را بنا نمود و طرح بنای تلار‏‎ ‎صد ستون را ‏ریخت .
اردشیر اول تالار صد ستون را تمام کرد .
اردشیر سوم ساختمان را‎ ‎آغاز کرد که ناتمام ‏ماند .
این ساختمانها بر روی پایه هایی ساخته شــده که قسمتـی‎ ‎از آنها صخره های عظیم ‏و یکپارچه بوده و یا آنها را در کوه تراشیده اند.‏
معماری هخامنشی ، هنری است‎ ‎امتزاجی‎ ‎که از سبک معماریهای بابل و آشور و‎ ‎مصر و ‏شهرهای یونانی آسیای صغیر و‎ ‎قوم اورارتو‎ ‎اقتباس شده و با هنر نمایی و‎ ‎ابتکار روح ایرانی ‏نوع مستقلی را از معماری پدید آورده است .
هخامنشیان با ساختن‎ ‎این ابنیه عظیم می ‏خواستند عظمت شاهنشاهی بزرگ خود را به جهانیان نشان دهند.
در اواخر سال 1312 شمسی براثر خاکبرداری در گوشه شمال غربی صفه تخت جمشید ‏قریب چهل‎ ‎هزار لوحه های گلی به شکل و قطع مهرهای نماز بدست آمد .
بر روی این الواح ‏کلماتی به‎ ‎خط ایلامی نوشته شده بود .
پس از خواندن معلوم شد که این الواح ایلامی اسناد ‏خرج‎ ‎ساختمان قصرهای تخت جمشید می باشد .
از میان الواح بعضی به زبان پارسی و خط ‏ایلامی‎ ‎است .
از کشف این الواح شهرت نابجایی را که می گفتند قصرهای تخت جمشید ‏مانند اهرام‎ ‎مصر با ظلم و جور و بیگار گرفتن رعایا ساخته شده باطل گشت ، زیرا این اسناد ‏ایلامی‎ ‎حکایت از آن دارد که به تمام کارگران این قصور عالیه اعم از عمله و بنا و نجار و‏‎ ‎سنگتراش و معمار و مهندس مزد می دادند و هر کدام از این الواح سند هزینه یک یا چند‏‎ ‎نفر ‏است .
کارگرانی که در بنای تخت جمشید دست اندرکار بودند ، از ملتهای مختلف چون‎ ‎ایرانی ‏و بابلی و مصری و یونانی و ایلامی و آشوری تشکیل می شدند که همه آنان‏‎ ‎رعیت‎ ‎دولت ‏شاهنشاهی ایران بشمار می رفتند‎ . ‎گذشته از مردان ، زنان و دختران نیز به کار گل مشغول ‏بودند .
مزدی که به این‎ ‎کارگران می دادند غالباً جنسی بود نه نقدی ، که آنرا با یک واحــد ‏پـول بابلی به‎ ‎نام « شکــل » سنجیده و برابر آن را به جنس پرداخت می کردند .
اجناسی را ‏که بیشتر‎ ‎به کارگران می دادند و مزد آن محسوب می شدعبارت از‎ : ‎گندم و گوشت‎ ‎‏.‏
اسکندر مقدونی در یورش خود به ایران در سال 331 قبل از میلاد، (تحت تاثی معشوقه خود تائیس)آنرا به آتش‏‎ ‎کشید.
تاریخنگاران در مورد علت این آتش سوزی اتفاق رای ندارند. عده ای آنرا ناشی از‎ ‎یک ‏حادثه غیر عمدی میدانند ولی برخی کینه توزی و انتقام گیری اسکندر را تلافی‎ ‎ویرانی شهر‎ ‎‏ ‏‏ آتن بدست‎ ‎خشایار شاه‎ ‎علت واقعی این آتش سوزی مهیب‎ ‎میدانند.‏
ازآنچه امروز از تخت جمشید بر جای مانده تنها می توان تصویر بسیار مبهمی از شکوه و‎ ‎عظمت کاخها در ذهن مجسم کرد. با این همه می توان به مدد یک نقشه تاریخی که جزئیات‎ ‎معماری ساختمان کاخها در آن آمده باشد و اندکی بهره از قوه تخیل، به اهمیت و بزرگی این‎ ‎کاخها پی برد.
نکته ای که سخت غیر قابل باور می نماید این واقعیت است که این مجموعه‏‎ ‎عظیم و ارزشمند هزاران سال زیر خاک مدفون بوده تا اینکه در اواخر دهه1310خورشیدی‎ ‎کشف شد‎.‎چیزی که در نگاه اول در تخت جمشید نظر بیننده را به خود جلب می کند، کتیبه ها و سنگ ‏‎ ‎نو شته های گذر خشایارشاه است که به زبان ایلامی و دیگر زبانهای باستانی تحریر شده‎ ‎است.
از این گذر به مجموعه کاخهای آپادانا می رسیم، جایی که در آن پادشاهان بار‎ ‎میدادند ‏و مراسم و جشنهای دولتی در آن برگذار می شد‎.
انروزه مقادیر عمده ای طلا‎ ‎و جواهرات در این کاخها وجود داشته که بدیهی است در جریان ‏تهاجم اسکندر به غارت‎ ‎رفته باشد. تعداد محدودی از این جواهرات در موزه ملی ایران نگهداری ‏می شود‎. ‎
بزرگترین کاخ در مجموعه تخت جمشید کاخ مشهور به "صد ستون" است که ‏احتمالا یکی از‎ ‎بزرگترین آثار معماری دوره هخامنشیان بوده و داریوش اول از آن به عنوان ‏سالن بارعام‎ ‎خود استفاده می کرده است.

در زیر تصاویری از این مجموعه را تماشا می کنید:

http://emruzi.com/up/uploads/13912349862481.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123498631372.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123498635833.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123498640434.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496805341.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496819012.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496823373.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496827174.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496830965.jpg (http://emruzi.com/up/)


http://emruzi.com/up/uploads/139123496835026.jpg (http://emruzi.com/up/)




1- تچرا: خانه زمستانی

2- هدیش: جای بلند

تصاویر از اینترنت