Morteza.g
۱۳۹۶-۰۲-۱۷, 15:40
http://www.emruzi.com/upc.php?file=1494158862714278_img_20170507_163855. jpg
✅مارماهى دهان‌گرد دریاچه‌ى خزر✅
مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر بومی دریای خزر است. بدنی ماری‌شکل دارد و بدون آرواره است. 7 جفت حفره‌ی آب‌ششی در دوطرف سر و یک سوراخ بینی در بالای سرش قرار دارد. دهان گرد و بادکش‌مانندی دارد که از آن برای چسبیدن کمک می‌گیرد.
🔹چرا دهان‌گرد؟
دهان این ماهی شکل ویژه‌ای دارد و نامش از این شکل خاص دهان گرفته شده است. دهان مارماهی دهان‌گرد دریای خزر، گرد و قیف‌مانند است. روی این صفحه‌ی دهانی و زبان، پلاک‌های دندان‌مانند متعددی قرار دارد. انواع گوناگونی از مارماهی‌ها در آب‌های جهان زندگی می‌کنند که در برخی خصوصیات با هم متفاوت‌اند. یکی از این تفاوت‌ها، در تعداد همین دندان‌های شاخی است. برای مثال، مارماهی دریای خزر 4 تا 6 دندان کُند دارد.
🔹دوران نوزادی و لاروی
نوزاد مارماهی دهان‌گرد، آموسیت نامیده می‌شود. آموسیت‌ها پس از بیرون آمدن از تخم، از لانه خارج می‌شوند و با جریان آب پیش می‌روند تا به ناحیه‌ای با کف گلی برسند. سپس کف گلی را حفر می‌کنند، داخل آن فرومی‌روند و تنها دهانشان بیرون می‌ماند تا جلبک‌ها، بقایای گیاهی و جانوری معلق در آب را ببلعند. بسیاری از آموسیت‌ها هم در لابه‌لای گیاهان حاشیه‌ی رودخانهها زندگی می‌کنند.
این دوره حدود 3 سال طول می‌کشد. در این مدت، آموسیت‌ها به دلیل دفع مواد زاید از بدن، مجبور می‌شوند چند بار تغییر وضعیت بدهند. آن‌ها پس از این مدت، به دریا مهاجرت می‌کنند. پس از مدتی زندگی در دریا، دیگر آموسیت نیستند و به بلوغ می‌رسند و آماده می‌شوند تا به بالای رودخانه برگردند و تخم‌ریزی کنند. طول ماهی‌های دهان‌گرد بالغ از زمان قبل از تخم‌ریزی تا زمان تخم‌ریزی حدود 22درصد کاهش می‌یابد. این ماهی‌ها پس از تخم‌ریزی می‌میرند. حداکثر طول عمر مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر حدود 6 سال است.
🔹سواری مجانی!
مارماهی دهان‌گرد دریای خزر بالغ، برای تخم‌ریزی باید به قسمت بالای رودخانه مهاجرت کند. به همین سبب، گاهی هم‌زمان با شروع فصل مهاجرت آزادماهیان برای تخم‌ریزی، از فرصت استفاده می‌کند و خود را به بدن آن‌ها می‌چسباند تا به بالای رودخانه برود. البته همیشه این کار را انجام نمی‌دهد. بلکه بیش‌تر وقت‌ها دیده شده است که به تنهایی اقدام به مهاجرت می‌کند.
مارماهی‌های دهان‌گرد نر ترجیح می‌دهند پیش از ماده‌ها به محل تخم‌ریزی برسند تا شروع به ساختن لانه کنند. آن‌ها با استفاده از بادکش دهانی، به سنگ‌های کف بستر رودخانه می‌چسبند و با کمک ضربات انتهای بدنشان، گودالی در کف رودخانه حفر می‌کنند. یک یا چند ماهی ماده در اثر نشانه‌های بویایی، که نرها آزاد می‌کنند، به سمت لانه جذب می‌شوند و در ساختن لانه به نرها کمک می‌کنند.
پس از پایان کار لانه‌سازی، تخم‌ریزی در بستر سنگلاخی و قلوه‌سنگی انجام می‌شود. هر جفت از ماهیان به‌طور مکرر طی یک هفته یا بیش‌تر، تخم‌ریزی می‌کنند. نرها و ماده‌ها پس از تولید مثل می‌میرند.
🔹تغییر شکل زیاد
نوزاد مارماهی دهان‌گرد در حین رشد و نمو، تا زمانی‌که بالغ شود، تغییرات زیادی می‌کند. این دگردیسی به گونه‌ای است که نوزاد، از نظر شکل ظاهری، با والدین خود قابل مقایسه نخواهد بود. نوزادان، برخلاف والدین، بدنی پهن و برگی‌شکل دارند و به‌تدریج شکل بدنشان شبیه به مار می‌شود. به‌علاوه، چشمان آموسیت‌ها در زیر پوست سر قرار دارد؛ ولی به‌تدریج نمایان می‌شود و ماهی قادر به دیدن خواهد شد.
نوزاد ماهی دهان‌گرد دریای خزر از مواد گیاهی معلق در آب یا مواد ریز ته‌نشین شده در بستر رودخانهها تغذیه می‌کند. در روده‌ی مارماهی‌های دهان‌گرد بالغ نیز بقایای جلبک‌ها و گیاهان بزرگ و ماهی دیده شده است. بنابراین، احتمالاً تنها دلیلی که گاهی مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر به سایر ماهیان، به‌خصوص آزادماهیان می‌چسبد، مهاجرت به قسمت‌های بالای رودخانه برای تخم‌ریزی است. مارماهی دهان‌گرد با کمک صفحه‌ی دهانی‌اش، خود را به پهلوی ماهی میزبان متصل می‌کند.
وقتی این ماهیان آزادانه شنا می‌کنند، آب و اکسیژن محلول در آن‌را از دهان می‌مکند و از سوراخ‌های آب‌ششی، که در دو طرف سر قرار دارد، خارج می‌کنند. در صورتی که جانور با دهان خود به جایی چسبیده باشد، آب را از سوراخ‌های آب‌ششی یک سمت می‌مکد و از سمت دیگر خارج می‌کند. به همین دلیل، این جان‌داران قادرند هنگامی‌که دهانشان به سطحی چسبیده است نیز، تنفس کنند.
🔹نقش مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر در طبیعت
مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر با خوردن مواد گیاهی و جانوری در حال فساد، مانع آلودگی اکوسیستم‌های آبی می‌شود و در حقیقت، مانند یک رفتگر عمل می‌کند اما افسوس که نسل این ماهی به علت آلودگی و تخریب زیستگاه در حال نابودی است.
✅مارماهى دهان‌گرد دریاچه‌ى خزر✅
مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر بومی دریای خزر است. بدنی ماری‌شکل دارد و بدون آرواره است. 7 جفت حفره‌ی آب‌ششی در دوطرف سر و یک سوراخ بینی در بالای سرش قرار دارد. دهان گرد و بادکش‌مانندی دارد که از آن برای چسبیدن کمک می‌گیرد.
🔹چرا دهان‌گرد؟
دهان این ماهی شکل ویژه‌ای دارد و نامش از این شکل خاص دهان گرفته شده است. دهان مارماهی دهان‌گرد دریای خزر، گرد و قیف‌مانند است. روی این صفحه‌ی دهانی و زبان، پلاک‌های دندان‌مانند متعددی قرار دارد. انواع گوناگونی از مارماهی‌ها در آب‌های جهان زندگی می‌کنند که در برخی خصوصیات با هم متفاوت‌اند. یکی از این تفاوت‌ها، در تعداد همین دندان‌های شاخی است. برای مثال، مارماهی دریای خزر 4 تا 6 دندان کُند دارد.
🔹دوران نوزادی و لاروی
نوزاد مارماهی دهان‌گرد، آموسیت نامیده می‌شود. آموسیت‌ها پس از بیرون آمدن از تخم، از لانه خارج می‌شوند و با جریان آب پیش می‌روند تا به ناحیه‌ای با کف گلی برسند. سپس کف گلی را حفر می‌کنند، داخل آن فرومی‌روند و تنها دهانشان بیرون می‌ماند تا جلبک‌ها، بقایای گیاهی و جانوری معلق در آب را ببلعند. بسیاری از آموسیت‌ها هم در لابه‌لای گیاهان حاشیه‌ی رودخانهها زندگی می‌کنند.
این دوره حدود 3 سال طول می‌کشد. در این مدت، آموسیت‌ها به دلیل دفع مواد زاید از بدن، مجبور می‌شوند چند بار تغییر وضعیت بدهند. آن‌ها پس از این مدت، به دریا مهاجرت می‌کنند. پس از مدتی زندگی در دریا، دیگر آموسیت نیستند و به بلوغ می‌رسند و آماده می‌شوند تا به بالای رودخانه برگردند و تخم‌ریزی کنند. طول ماهی‌های دهان‌گرد بالغ از زمان قبل از تخم‌ریزی تا زمان تخم‌ریزی حدود 22درصد کاهش می‌یابد. این ماهی‌ها پس از تخم‌ریزی می‌میرند. حداکثر طول عمر مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر حدود 6 سال است.
🔹سواری مجانی!
مارماهی دهان‌گرد دریای خزر بالغ، برای تخم‌ریزی باید به قسمت بالای رودخانه مهاجرت کند. به همین سبب، گاهی هم‌زمان با شروع فصل مهاجرت آزادماهیان برای تخم‌ریزی، از فرصت استفاده می‌کند و خود را به بدن آن‌ها می‌چسباند تا به بالای رودخانه برود. البته همیشه این کار را انجام نمی‌دهد. بلکه بیش‌تر وقت‌ها دیده شده است که به تنهایی اقدام به مهاجرت می‌کند.
مارماهی‌های دهان‌گرد نر ترجیح می‌دهند پیش از ماده‌ها به محل تخم‌ریزی برسند تا شروع به ساختن لانه کنند. آن‌ها با استفاده از بادکش دهانی، به سنگ‌های کف بستر رودخانه می‌چسبند و با کمک ضربات انتهای بدنشان، گودالی در کف رودخانه حفر می‌کنند. یک یا چند ماهی ماده در اثر نشانه‌های بویایی، که نرها آزاد می‌کنند، به سمت لانه جذب می‌شوند و در ساختن لانه به نرها کمک می‌کنند.
پس از پایان کار لانه‌سازی، تخم‌ریزی در بستر سنگلاخی و قلوه‌سنگی انجام می‌شود. هر جفت از ماهیان به‌طور مکرر طی یک هفته یا بیش‌تر، تخم‌ریزی می‌کنند. نرها و ماده‌ها پس از تولید مثل می‌میرند.
🔹تغییر شکل زیاد
نوزاد مارماهی دهان‌گرد در حین رشد و نمو، تا زمانی‌که بالغ شود، تغییرات زیادی می‌کند. این دگردیسی به گونه‌ای است که نوزاد، از نظر شکل ظاهری، با والدین خود قابل مقایسه نخواهد بود. نوزادان، برخلاف والدین، بدنی پهن و برگی‌شکل دارند و به‌تدریج شکل بدنشان شبیه به مار می‌شود. به‌علاوه، چشمان آموسیت‌ها در زیر پوست سر قرار دارد؛ ولی به‌تدریج نمایان می‌شود و ماهی قادر به دیدن خواهد شد.
نوزاد ماهی دهان‌گرد دریای خزر از مواد گیاهی معلق در آب یا مواد ریز ته‌نشین شده در بستر رودخانهها تغذیه می‌کند. در روده‌ی مارماهی‌های دهان‌گرد بالغ نیز بقایای جلبک‌ها و گیاهان بزرگ و ماهی دیده شده است. بنابراین، احتمالاً تنها دلیلی که گاهی مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر به سایر ماهیان، به‌خصوص آزادماهیان می‌چسبد، مهاجرت به قسمت‌های بالای رودخانه برای تخم‌ریزی است. مارماهی دهان‌گرد با کمک صفحه‌ی دهانی‌اش، خود را به پهلوی ماهی میزبان متصل می‌کند.
وقتی این ماهیان آزادانه شنا می‌کنند، آب و اکسیژن محلول در آن‌را از دهان می‌مکند و از سوراخ‌های آب‌ششی، که در دو طرف سر قرار دارد، خارج می‌کنند. در صورتی که جانور با دهان خود به جایی چسبیده باشد، آب را از سوراخ‌های آب‌ششی یک سمت می‌مکد و از سمت دیگر خارج می‌کند. به همین دلیل، این جان‌داران قادرند هنگامی‌که دهانشان به سطحی چسبیده است نیز، تنفس کنند.
🔹نقش مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر در طبیعت
مارماهی دهان‌گرد دریاچه‌ی خزر با خوردن مواد گیاهی و جانوری در حال فساد، مانع آلودگی اکوسیستم‌های آبی می‌شود و در حقیقت، مانند یک رفتگر عمل می‌کند اما افسوس که نسل این ماهی به علت آلودگی و تخریب زیستگاه در حال نابودی است.