HEAVENLY
۱۳۹۱-۰۸-۲۹, 01:02
علي رغم وسعت زياد و گسترده حوزه هاي آبخيز استان كه قريب 7/18 ميليون هكتار مي باشد به سبب شرايط خاص ادافيكي و اقليمي و بخصوص كمبود با زندگي منحصرا حدود يك ميليون هكتار ارضي جنگلي بصورت لكه اي و يا پراكندگي زياد در سطح استان مشاهده ميشود كه حدود 3/2 از اين سطح را پوشش هاي بياباني با گونه هاي تاغ و گز تشكيل مي دهند و بخشي از ان را پوشش هاي جنگلي گرمسيري.
علي رغم وسعت زياد و گسترده حوزه هاي آبخيز استان كه قريب 7/18 ميليون هكتار مي باشد به سبب شرايط خاص ادافيكي و اقليمي و بخصوص كمبود با زندگي منحصرا حدود يك ميليون هكتار ارضي جنگلي بصورت لكه اي و يا پراكندگي زياد در سطح استان مشاهده ميشود كه حدود 3/2 از اين سطح را پوشش هاي بياباني با گونه هاي تاغ و گز تشكيل مي دهند و بخشي از ان را پوشش هاي جنگلي گرمسيري با گونه هاي كهور ، كنار ، چش ، توج ، چگرد، كليرا و حرا و بالاخره جنگلهاي خشك با گونه هاي بادام كوهي و انبه تشكيل مي دهند ، اين جنگلها بصورت لكه هاي كم و بيش بزرگ در ناحيه بلوچستان جنوبي ارتفاعات تفتان و كوه بزمان و مناطق ارتفاعي سراوان استقرار يافته اند و بطور متوسط تراكم درختان در اين عرصه ها به 50 اصله در هكتار مي رسد از نظر گونه جنگلهاي كهور در ناحيه چاه هاشم ، جنگلها گز در جنوب چاه هاشم و تهلاب ، جنگلهاي تاغ در ريگ چاه ، دشت سمسور ، تگرو دامنه شرقي تفتان - جنگلهاي كهور ، گز و آكا سيا در چاهان جنگلهاي كهور و كلير در زرآباد و جنگلها ي گاز رخ درسازندهاي فليش واقع در حد فاصل چاله جازموريان و درياي عمان حضور دارند.در ادامه تعدادی از مهمترین گونه های جنگلی معرفی میشوند:
چش ، كرت
تيره : كهور
مرفولوژي : درختي است تنومند به ارتفاع 6 تا 8 متر، برگها مركب ، برگچه ها ريز و كوچك ، گل ها زرد كروي و خوشبو ، خارهاي بلند و نوك تيز، تاج آن توپي شكل ، تنه به شكل ميوه غلاف دار
فصل گلدهي: بهار و پاييز
مناطق انتشار:اين گونه درمناطق نيمه خشك ، گرم و مرطوب از قبيل سواحل خليج فارس و درياي عمان و در استانهاي بوشهر ، هرمزگان و سيستان و بلوچستان ( چابهار ،ايرانشهر، و نيكشهر ) و همچنين در خاك هاي عميق رسي و شني نيز مي رويد .
نام محلي : در بندرعباس كرت ، در چابهارچش، در بين لار و بندرعباس به سلم معروف است .
موارد استفاده : چوب درختان اين گونه در كشتي سازي ( لنج سازي ) ارزش بسيار زيادي دارد . برگها و ميوه ارزش علوفه اي براي دام دارد . اين درختان دراحياء اراضي بياباني و تثبيت شن هاي روان بسيار باارزشند. درگذشته درختان چش بطور غيرقانوني قطع و به كشورهاي همجوار حمل شده و در ساخت كشتيهاي چوبي بسياربزرگ تجاري مصرف مي شده است كه توسط ادارات منابع طبيعي استانهاي ساحلي از اين عمل بشدت جلوگيري شده است و در توسعه اين گنجينه گرانبهاي منابع طبيعي كشور اقدامات اصلاحي واحيائي زيادي انجام پذيرفته است .
داز نخل ايراني
تيره :خرما
مرفولوژي : نام علمي داز به معناي درختچه كوتاه قد مي باشد . درختچه اي است دو پايه با برگهاي پنجه اي سبز و چرمي ميوه سته گل در انتهاي شاخه در گل آذين خوشه ظاهر مي شود . عمر متوسط درختچه حدود 4 الي 5 متر است كه پس ازگلدهي از بين مي رود ومجددا از كنار درختچه قبلي ريشه جوش جديدي توليد مي شود .
فصل گلدهي : بهار
مناطق انتشار: درجنوب ايران در مكران در شهرستانهاي سراوان ، نيكشهر، ايرانشهر، خاش و سرباز از ارتفاع 480 متر تا 1280 متر در آبراهه ها ميرويد .
نام محلي : نام محلي آن در جنوب پورك و داز مي باشد . تصور مي رود كه يكي بنام درخت نر و ديگري نام درخت ماده مي باشد . در بعضي مناطق بلوچستان به آن پيش مي گويند.
موارد استفاده : از برگ آن حصير ، سبد، كلاه و سيواس كه يك نوع كفش محلي است مي بافند . در افغانستان از دانه هاي آن تسبيح مي سازند .
بادام كوهي :
تيره : گل رز
مرفولوژي : درختچه اي است تا ارتفاع 4 متربدون خار ، داراي شاخه هاي جوان سبز بدون كرك ، استوانه اي صاف و براق ، برگهاي آنها دراز خطي يا ماله اي است كه در حاشيه برگها چينهاي كنگره اي نوكدار و منتهي به دمبرگ كوتاه مي باشد . گل آن سفيد نسبتا بزرگ با گلبرگهاي تخم مرغي گسترده ، ميوه شفت بدون كرك و تخم مرغي است و در انتها كمي تيز و تقريبا فشرده و نازك در دو طرف
فصل گلدهي: اواخر اسفند
مناطق انتشار: دامنه انتشار اين گونه وسيع است و در نواحي استپي و ارتفاعات نيمه خشك كشور ديده مي شود . در كرمانشاه ، لرستان ، بختياري تا دزفول، ارتفاعات فارس ،*كرمان و خراسان ديده مي شود . در استان در ارتفاعات تفتان ، بيرك ، كوه سفيد و درناهوك همراه درختان زيتون از ارتفاع 600 تا 2700 متر از سطح دريا ديده مي شود .
موارد استفاده : ميوه بادام مصارف دارويي و آرايشي دارد و همچنين از ميوه آن براي تنقلات و خشكبار استفاده مي شود .
حرا
تيره : شاپسند
مرفولوژي* : درختچه اي است با برگهاي بيضي شكل وكشيده و با قاعده اي باريك . نام علمي اين جنس به افتخار دانشمند بزرگ ايراني شيخ الرئيس ابوعلي سينا نام گذاري شده است . از اختصاصات اين درختچه آن است كه دانه آن روي درخت مادر به نهال تبديل ميشود يعني نيمه زنده زا ميباشد . بذر پس از تبديل به نونهال از درخت جدا شده و به مرداب افتاده و بلافاصله ريشه دواني ميكند . ميوه آن به اندازه يك فندق كركدار است و طعم آن كمي شيرين وگس است
فصل گلدهي : شهريور ماه
مناطق انتشار: اين درختچه در سواحل و مردابهاي ساحلي و دلتاي رودخانه ها و در ايران و مصر و عربستان انتشار دارد. در ايران در بوشهر ، بندرعباس ، قشم ، و گواتر چابهار انتشار دارد.
نام محلي: در كتب تب سنتي نام اين درختچه اسرار آمده است كه ريشه مراكشي دارد . در جنوب ايران به نامهاي حرا در بندرعباس ، تمردرچابهارو در برخي مناطق جنوب تول گفته مي شود . به عربي به آن شوره و شورا مي گويند.
موارد استفاده : پوست اين درختچه داراي تانل فراوان است در دباغي استفاده مي شود . درهند از دانه هاي نارس آن به صورت ضماد براي تسريع رسانيدن و چرك زايي جوش و آبسه ها مصرف مي شود . در هند ريشه آن براي افزايش نيروي جنسي ، از برگ براي تعليف دامها در جنوب كشور استفاده مي شود
چاتلانقوش (بنه )
تيره : پسته
مرفولوژي : درختي است به ارتفاع بيش از 15 متر با تاجي گرد و بزرگ و تنه اي قطور بقطرنيم متر ، ناصاف و تيره رنگ ، برگها شانه اي فرد با 2 تا 5 جفت برگچه گرد ، تخم مرغي تا كشيده و با حاشيه اي كم و بيش مژه دار . هريك از برگچه ها داراي 8-5/2 سانتي متر طول و 2-7/0 سانتيمتر يا بيشتر پهنا مي باشد . گل آذين آن خوشه اي باز و ميوه آن شفت به ابعاد 6-5*8-5 ميليمتر ميباشد .
فصل گلدهي : اوايل بهار
مناطق انتشار: اين درخت از جزايرقناري و كشورهاي ساحل مديترانه آغاز و تا آسياي صغيرو سوريه ، قفقاز ، ايران ،افغانستان ، و پاكستان انتشار دارد . در ايران در جنگلهاي آن معطر و دانه آن روغني است. دو زير گونه ديگر از بنه در منطقه بلوچستان به نامهاي نيمه خشك ، فارس ، كرمان ، بلوچستان و كرمان و خراسان در ارتفاع 600 تا 1000 متر از سطح دريا ميرويد . در استان در ارتفاعات غرب زاهدان ، نصرت آباد ، ارتفاعات تفتان ، ارتفاعات ناهوك و بيرك سراوان و ارتفاعات سرباز و لاشار پراكنش دارد .
نام محلي : در اطراف تهران چاتلانقوش ، در همدان شاقلانقوش ، در ارسباران چاتلانقو، در كردستان سقز ، در فارس و بلوچستان بنه وبه لهجه بلوچي به آن گون ، ون ، ونه ،گونه گويند.
موارد استفاده : از ساقه آن صمغي استخراج مي شود كه در نقاشي و رنگ و روغن و آدامس سازي استفاده مي شود . ميوه بنه در حالت تازه كمي گرم و خشك است . مدر و قاعده آور است . روغن مغز بنه گرم و خشك وبراي تقويت اعصاب نافع است . براي صاف كردن صدا و باز كردن انسداد و گرفتگيهاي عروق و يرقان موثراست . براي تقويت نيروي جنسي مفيد است ، معده و كليه را گرم ميكند و براي نفخ و گاز مفيد است .ميوه آن بدليل چربي بالاي آن مصرف خوراكي دارد و از آن نوعي اشكنه تهيه مي كنند .
گاز رخ – گز روغن
مروفو لوژی: در ایران یک گونه از این جنس بنام پرگرینا بصورت درخچه ای وجود دارد .ساقه و شاخه های ان سزوئی و اغلب بدون برگ به ار تفاع 6 تا 7 متر ، تاج آن متمایل به مخرو طی وارونه تا کروی ، پوست در خت در قسمت پایین در درختانی که قطر آن حدود 30 سانتی متر است خاکستر ی روشن و شیار دار و برجسته ولی بالا تنه حاکستری تیره است. برگها مرکب دو شانه ای فر د، گل در گل آذین خوشه ای کوتاه تا بلند ،گل آذین نزدیک به شاخه های قطور ، کوتاه به طول 8 تا 10 سانتی متر میباشد .یکی از ویژگیهای اعجاب بر انگیز این گونه دارای برگهایی بدون برگچه است که این درخت از نظر ویژگیهای اکولوژیک و بتانیک درخت بی نظیری است و گاهی در چنان شرایط سختی رشد میکند که میتوان آنرا یک معجزه در عالم گیاهی دانست.
فص گلدهی : بهار
مناطق انتشار:
انتشار آن بر روی ماسه سنگهای دامنه کوهستان تا راس قله ها ادامه دارد.جایی که کوچکترین اثری از خاک نیست این گیاه مستقر شده است.
نام محلی : درنیکشهر به آن گز روغن میگویند.
موارد استفاده : مهمتر ین موارد استفاده این درخت از نظر اقتصادی روغن دانه های آن است. دانه های این گونه دارای 38-40 درذصد روغن ویک نوع ساپونن است . روغن این گونه به بن مشهور بوده و بسیار مناسب برا ی تغذیه است و در صنعت نیز برای جلا کاری و روغن کاری ساعتهای دیواری ومچی و چرخهای خیاطی وسایر ماشینهای ظریف مورد استفاده دارد . در صنایع دارویی تهیه نوعی آنت بیوتیک آز آن در دست بررسی است.
مصارف درمانی : ریشه در مان سوزاک و تب زرد – پوست درمان جرب و خارش – میوه برای درمان ناراحتی های کبد طحال و دردهای آرتروز وفلج استفاده میشود.
تکثیر : بذر و قلمه
شیشم ،جک
مرفولوژی : شیشم درختی است با تاج پوشش بسیار ضعیف و همیشه سبز که ارتفاعش به 25 متر بالغ میشود . از طریق جستزایی ریشه و ساقه علی رغم فقیر بودن خاک و تخریب توانسته است تاکنون مقاوکت کند.
برگهایش متناوب و شانه ای است و دارای پنج برگچه واپه تخم مرغی با نوک کشیده تیز و پشت خزی است . گلهایش پروانه ای شکل کوچک و سفید است و در گل آذین خوشه ای قرار گرفته است . میوه آن نیام میباشد. درخت شیشم در برابر خشکی خاک و هم در برابر آب و رطوبت بردبار است و در کنار آب هم بخوبی میروید .سرعت رشد آن زیاد و پوست خارجی ساقه به رنگ سفید و چوب داخلی قهوای است.
فصل گلدهی: گلها در خرداد میرسندو در آذر بذر میدهند.
مناطق انتشار:
اصل آن از مشرق زمین در هند و افغانستان است . درا یران در تنگ سرحه پاکستان –بشاگرد در ارتفاع 900-1200 متر از سطح دریا – ته درها و کنار چشمه ها و مسیر جریان آب میروید. در آبادان از قدیم در باغها کشت شده است . در شمال کشور هم بخوبی میروید.
نام محلی: نام این درخت در فارسی شیشم است و در تنگ سرحه آنرا رقاء و در جیرفت آنر جک و در آبادان سیسو نام دارد وبعربی انر سیسو ساسم میگویند.
موارد استفاده : چوب این درخت در اثر بخار دادن به صورتهای مختلف خمیده میشود ، چوبش قابل ارتجاع وقابل صیقل است و در نجاری مورد توجه میباشد. در مبل سازی و پایه های تختخواب چوبی به علت دوام و ظاهر زیبایی که دارد استفاده دادرد.
مصارف درمانی : درهند از جوشانده پوست آن برای درمان سوزاک استفاده دارد. جوشانده پوست و چوب ان خلط آور و اشتها آور است
گاز رخ ، گز روغن
مرفولوژي : در ايران يك گونه از اين جنس بصورت درختچه اي وجود دارد . ساقه و شاخه هاي آن سازوئي و اغلب بدون برگ به ارتفاع 6 تا 7 متر ، تاج آن متمايل به مخروطي وارونه تا كروي ، پوست درخت در قسمت پايين در درختاني كه قطر آن حدود 30 سانتي متر است خاكستري روشن و شياردار و برجسته ولي بالا تنه خاكستري تيره است . برگها مركب دوشانه اي فرد ، گل درگل آذين خوشه اي كوتاه تا بلند ، گل آذين نزديك به شاخه هاي قطور ، كوتاه به طول 8 تا 10 سانتي متر مي باشد ميوه كپسول شبيه نيام تعداد دانه در هر ميوه 8 الي 15 عدد و گاهي بيشتر مي باشد . يكي از ويژگيهاي اعجاب انگيز اين گونه داراي برگهايي بدون برگچه است كه اين درخت از نظر ويژگيهاي اكولوژيك و بتانيك درخت بي نظيري است و گاهي در چنان شرايط سختي رشد مي كند كه مي توان آن را يك معجزه در عالم گياهي دانست.
فصل گلدهي : بهار
مناطق انتشار: انتشار آن برروي ماسه سنگهاي دامنه كوهستان تا راس قله هاي ادامه دارد.جايي كه كوچكترين اثري از خاك نيست اين گياه مستقر شده است .
نام محلي : در نيكشهر به آن گزروگن مي گويند.
موارد استفاده : مهمترين موارد استفاده اين درخت از نظر اقتصادي روغن دانه هاي آن است . دانه هاي اين گونه داراي 40-38 درصد روغن و يك نوع ساپونن مي باشد . روغن اين گونه به نام يا مشهور است و بسيار مناسب براي تغذيه است و در صنعت نيز براي جلاكاري و روغن كاري ساعتهاي ديواري و مچي و چرخهاي خياطي و ماشينهاي ظريف مورد استفاده دارد .
برخي مصارف دارويي اين گياه عبارتند از : تهيه انتي بيوتيكي كه در اين گياه شناسايي شده و همچنين اين گياه داراي تانن است . ريشه آن براي درمان سوزاك و تب زرد و از پوست آن جهت درمان ضد جرب وخارش استفاده مي شود . از ميوه در معالجه ناراحتي هاي كبد طحال و دردهاي آرتروز و فلج استفاده مي شود . اين گونه توسط بذور و قلمه تكثير مي شود .
شيشم ، جك
تيره
مرفولوژي : نام علمي درخت شيشم با افتخار دالبرژ گياه شناس سوئدي قرن 18 است . شيشم درختي است با تاج پوشش بسيار ضعيف و هميشه سبز كه ارتفاعش به 25 متر بالغ مي شود . از طريق جستزايي ريشه و ساقه علي رغم فقيربودن خاك و تخريب توانسته است تاكنون مقاومت كند . برگهايش متناوب شانه است و داراي پنج برگچه واژه تخم مرغي با نوك كشيده و تيز و پشت خزي است . گلهايش پروانه اي شكل كوچك و سفيد است و در گل آذين خوشه اي قرارگرفته .ميوه آن نيام مي باشد . رخت شيشم هم در برابر خشكي خاك و هم در برابر آب و رطوبت بردبار است و در كنار آب هم بخوبي ميرويد . سرعت رشدش زياد و پوست خارجي ساقه به رنگ سفيد و چوب داخلي قهوه اي مي باشد .
فصل گلدهي : گلها در خرداد ميرسند و در آذر بذر مي دهند .
مناطق انتشار: اصل آن از مشرق زمين و هند و افغانستان است . در ايران در تنگ سرحه بلوچستان ، بشاگرد در ارتفاع 1200-900متر از سطح دريا در ته دره ها و كنار چشمه ها و مسير جريان آب مي رويد . در آبادان از قديم در باغها كشت شده است . در شمال كشور هم بخوبي مي رويد .
نام محلي : نام اين درخت در زبان فارسي شيشم است و درتنگ سرحه انرا رقاء ودر جيرفت جك و در آبادان سيسو نام دارد و بعربي نيز آنرا سيسو و ساسم مي گويند.
موارد استفاده : چوب اين درخت در اثر بخاردادن به صور مختلف خميده مي شود . چوبش قابل ارتجاع و قابل صيقل است ودر نجاري مورد توجه مي باشد . در مبل سازي و پايه هاي تختخواب چوبي به علت دوام و ظاهر زيبايي كه دارد استفاده مي شود . در هند از جوشانده برگهاي آن براي معالجه سوزاك استفاده ميشود . جوشانده پوست و چوب آن خلط آور و اشتها آور است .
گردآورنده: HEAVENLY
منبع: http://www.irandeserts.com (http://www.irandeserts.com/)
علي رغم وسعت زياد و گسترده حوزه هاي آبخيز استان كه قريب 7/18 ميليون هكتار مي باشد به سبب شرايط خاص ادافيكي و اقليمي و بخصوص كمبود با زندگي منحصرا حدود يك ميليون هكتار ارضي جنگلي بصورت لكه اي و يا پراكندگي زياد در سطح استان مشاهده ميشود كه حدود 3/2 از اين سطح را پوشش هاي بياباني با گونه هاي تاغ و گز تشكيل مي دهند و بخشي از ان را پوشش هاي جنگلي گرمسيري با گونه هاي كهور ، كنار ، چش ، توج ، چگرد، كليرا و حرا و بالاخره جنگلهاي خشك با گونه هاي بادام كوهي و انبه تشكيل مي دهند ، اين جنگلها بصورت لكه هاي كم و بيش بزرگ در ناحيه بلوچستان جنوبي ارتفاعات تفتان و كوه بزمان و مناطق ارتفاعي سراوان استقرار يافته اند و بطور متوسط تراكم درختان در اين عرصه ها به 50 اصله در هكتار مي رسد از نظر گونه جنگلهاي كهور در ناحيه چاه هاشم ، جنگلها گز در جنوب چاه هاشم و تهلاب ، جنگلهاي تاغ در ريگ چاه ، دشت سمسور ، تگرو دامنه شرقي تفتان - جنگلهاي كهور ، گز و آكا سيا در چاهان جنگلهاي كهور و كلير در زرآباد و جنگلها ي گاز رخ درسازندهاي فليش واقع در حد فاصل چاله جازموريان و درياي عمان حضور دارند.در ادامه تعدادی از مهمترین گونه های جنگلی معرفی میشوند:
چش ، كرت
تيره : كهور
مرفولوژي : درختي است تنومند به ارتفاع 6 تا 8 متر، برگها مركب ، برگچه ها ريز و كوچك ، گل ها زرد كروي و خوشبو ، خارهاي بلند و نوك تيز، تاج آن توپي شكل ، تنه به شكل ميوه غلاف دار
فصل گلدهي: بهار و پاييز
مناطق انتشار:اين گونه درمناطق نيمه خشك ، گرم و مرطوب از قبيل سواحل خليج فارس و درياي عمان و در استانهاي بوشهر ، هرمزگان و سيستان و بلوچستان ( چابهار ،ايرانشهر، و نيكشهر ) و همچنين در خاك هاي عميق رسي و شني نيز مي رويد .
نام محلي : در بندرعباس كرت ، در چابهارچش، در بين لار و بندرعباس به سلم معروف است .
موارد استفاده : چوب درختان اين گونه در كشتي سازي ( لنج سازي ) ارزش بسيار زيادي دارد . برگها و ميوه ارزش علوفه اي براي دام دارد . اين درختان دراحياء اراضي بياباني و تثبيت شن هاي روان بسيار باارزشند. درگذشته درختان چش بطور غيرقانوني قطع و به كشورهاي همجوار حمل شده و در ساخت كشتيهاي چوبي بسياربزرگ تجاري مصرف مي شده است كه توسط ادارات منابع طبيعي استانهاي ساحلي از اين عمل بشدت جلوگيري شده است و در توسعه اين گنجينه گرانبهاي منابع طبيعي كشور اقدامات اصلاحي واحيائي زيادي انجام پذيرفته است .
داز نخل ايراني
تيره :خرما
مرفولوژي : نام علمي داز به معناي درختچه كوتاه قد مي باشد . درختچه اي است دو پايه با برگهاي پنجه اي سبز و چرمي ميوه سته گل در انتهاي شاخه در گل آذين خوشه ظاهر مي شود . عمر متوسط درختچه حدود 4 الي 5 متر است كه پس ازگلدهي از بين مي رود ومجددا از كنار درختچه قبلي ريشه جوش جديدي توليد مي شود .
فصل گلدهي : بهار
مناطق انتشار: درجنوب ايران در مكران در شهرستانهاي سراوان ، نيكشهر، ايرانشهر، خاش و سرباز از ارتفاع 480 متر تا 1280 متر در آبراهه ها ميرويد .
نام محلي : نام محلي آن در جنوب پورك و داز مي باشد . تصور مي رود كه يكي بنام درخت نر و ديگري نام درخت ماده مي باشد . در بعضي مناطق بلوچستان به آن پيش مي گويند.
موارد استفاده : از برگ آن حصير ، سبد، كلاه و سيواس كه يك نوع كفش محلي است مي بافند . در افغانستان از دانه هاي آن تسبيح مي سازند .
بادام كوهي :
تيره : گل رز
مرفولوژي : درختچه اي است تا ارتفاع 4 متربدون خار ، داراي شاخه هاي جوان سبز بدون كرك ، استوانه اي صاف و براق ، برگهاي آنها دراز خطي يا ماله اي است كه در حاشيه برگها چينهاي كنگره اي نوكدار و منتهي به دمبرگ كوتاه مي باشد . گل آن سفيد نسبتا بزرگ با گلبرگهاي تخم مرغي گسترده ، ميوه شفت بدون كرك و تخم مرغي است و در انتها كمي تيز و تقريبا فشرده و نازك در دو طرف
فصل گلدهي: اواخر اسفند
مناطق انتشار: دامنه انتشار اين گونه وسيع است و در نواحي استپي و ارتفاعات نيمه خشك كشور ديده مي شود . در كرمانشاه ، لرستان ، بختياري تا دزفول، ارتفاعات فارس ،*كرمان و خراسان ديده مي شود . در استان در ارتفاعات تفتان ، بيرك ، كوه سفيد و درناهوك همراه درختان زيتون از ارتفاع 600 تا 2700 متر از سطح دريا ديده مي شود .
موارد استفاده : ميوه بادام مصارف دارويي و آرايشي دارد و همچنين از ميوه آن براي تنقلات و خشكبار استفاده مي شود .
حرا
تيره : شاپسند
مرفولوژي* : درختچه اي است با برگهاي بيضي شكل وكشيده و با قاعده اي باريك . نام علمي اين جنس به افتخار دانشمند بزرگ ايراني شيخ الرئيس ابوعلي سينا نام گذاري شده است . از اختصاصات اين درختچه آن است كه دانه آن روي درخت مادر به نهال تبديل ميشود يعني نيمه زنده زا ميباشد . بذر پس از تبديل به نونهال از درخت جدا شده و به مرداب افتاده و بلافاصله ريشه دواني ميكند . ميوه آن به اندازه يك فندق كركدار است و طعم آن كمي شيرين وگس است
فصل گلدهي : شهريور ماه
مناطق انتشار: اين درختچه در سواحل و مردابهاي ساحلي و دلتاي رودخانه ها و در ايران و مصر و عربستان انتشار دارد. در ايران در بوشهر ، بندرعباس ، قشم ، و گواتر چابهار انتشار دارد.
نام محلي: در كتب تب سنتي نام اين درختچه اسرار آمده است كه ريشه مراكشي دارد . در جنوب ايران به نامهاي حرا در بندرعباس ، تمردرچابهارو در برخي مناطق جنوب تول گفته مي شود . به عربي به آن شوره و شورا مي گويند.
موارد استفاده : پوست اين درختچه داراي تانل فراوان است در دباغي استفاده مي شود . درهند از دانه هاي نارس آن به صورت ضماد براي تسريع رسانيدن و چرك زايي جوش و آبسه ها مصرف مي شود . در هند ريشه آن براي افزايش نيروي جنسي ، از برگ براي تعليف دامها در جنوب كشور استفاده مي شود
چاتلانقوش (بنه )
تيره : پسته
مرفولوژي : درختي است به ارتفاع بيش از 15 متر با تاجي گرد و بزرگ و تنه اي قطور بقطرنيم متر ، ناصاف و تيره رنگ ، برگها شانه اي فرد با 2 تا 5 جفت برگچه گرد ، تخم مرغي تا كشيده و با حاشيه اي كم و بيش مژه دار . هريك از برگچه ها داراي 8-5/2 سانتي متر طول و 2-7/0 سانتيمتر يا بيشتر پهنا مي باشد . گل آذين آن خوشه اي باز و ميوه آن شفت به ابعاد 6-5*8-5 ميليمتر ميباشد .
فصل گلدهي : اوايل بهار
مناطق انتشار: اين درخت از جزايرقناري و كشورهاي ساحل مديترانه آغاز و تا آسياي صغيرو سوريه ، قفقاز ، ايران ،افغانستان ، و پاكستان انتشار دارد . در ايران در جنگلهاي آن معطر و دانه آن روغني است. دو زير گونه ديگر از بنه در منطقه بلوچستان به نامهاي نيمه خشك ، فارس ، كرمان ، بلوچستان و كرمان و خراسان در ارتفاع 600 تا 1000 متر از سطح دريا ميرويد . در استان در ارتفاعات غرب زاهدان ، نصرت آباد ، ارتفاعات تفتان ، ارتفاعات ناهوك و بيرك سراوان و ارتفاعات سرباز و لاشار پراكنش دارد .
نام محلي : در اطراف تهران چاتلانقوش ، در همدان شاقلانقوش ، در ارسباران چاتلانقو، در كردستان سقز ، در فارس و بلوچستان بنه وبه لهجه بلوچي به آن گون ، ون ، ونه ،گونه گويند.
موارد استفاده : از ساقه آن صمغي استخراج مي شود كه در نقاشي و رنگ و روغن و آدامس سازي استفاده مي شود . ميوه بنه در حالت تازه كمي گرم و خشك است . مدر و قاعده آور است . روغن مغز بنه گرم و خشك وبراي تقويت اعصاب نافع است . براي صاف كردن صدا و باز كردن انسداد و گرفتگيهاي عروق و يرقان موثراست . براي تقويت نيروي جنسي مفيد است ، معده و كليه را گرم ميكند و براي نفخ و گاز مفيد است .ميوه آن بدليل چربي بالاي آن مصرف خوراكي دارد و از آن نوعي اشكنه تهيه مي كنند .
گاز رخ – گز روغن
مروفو لوژی: در ایران یک گونه از این جنس بنام پرگرینا بصورت درخچه ای وجود دارد .ساقه و شاخه های ان سزوئی و اغلب بدون برگ به ار تفاع 6 تا 7 متر ، تاج آن متمایل به مخرو طی وارونه تا کروی ، پوست در خت در قسمت پایین در درختانی که قطر آن حدود 30 سانتی متر است خاکستر ی روشن و شیار دار و برجسته ولی بالا تنه حاکستری تیره است. برگها مرکب دو شانه ای فر د، گل در گل آذین خوشه ای کوتاه تا بلند ،گل آذین نزدیک به شاخه های قطور ، کوتاه به طول 8 تا 10 سانتی متر میباشد .یکی از ویژگیهای اعجاب بر انگیز این گونه دارای برگهایی بدون برگچه است که این درخت از نظر ویژگیهای اکولوژیک و بتانیک درخت بی نظیری است و گاهی در چنان شرایط سختی رشد میکند که میتوان آنرا یک معجزه در عالم گیاهی دانست.
فص گلدهی : بهار
مناطق انتشار:
انتشار آن بر روی ماسه سنگهای دامنه کوهستان تا راس قله ها ادامه دارد.جایی که کوچکترین اثری از خاک نیست این گیاه مستقر شده است.
نام محلی : درنیکشهر به آن گز روغن میگویند.
موارد استفاده : مهمتر ین موارد استفاده این درخت از نظر اقتصادی روغن دانه های آن است. دانه های این گونه دارای 38-40 درذصد روغن ویک نوع ساپونن است . روغن این گونه به بن مشهور بوده و بسیار مناسب برا ی تغذیه است و در صنعت نیز برای جلا کاری و روغن کاری ساعتهای دیواری ومچی و چرخهای خیاطی وسایر ماشینهای ظریف مورد استفاده دارد . در صنایع دارویی تهیه نوعی آنت بیوتیک آز آن در دست بررسی است.
مصارف درمانی : ریشه در مان سوزاک و تب زرد – پوست درمان جرب و خارش – میوه برای درمان ناراحتی های کبد طحال و دردهای آرتروز وفلج استفاده میشود.
تکثیر : بذر و قلمه
شیشم ،جک
مرفولوژی : شیشم درختی است با تاج پوشش بسیار ضعیف و همیشه سبز که ارتفاعش به 25 متر بالغ میشود . از طریق جستزایی ریشه و ساقه علی رغم فقیر بودن خاک و تخریب توانسته است تاکنون مقاوکت کند.
برگهایش متناوب و شانه ای است و دارای پنج برگچه واپه تخم مرغی با نوک کشیده تیز و پشت خزی است . گلهایش پروانه ای شکل کوچک و سفید است و در گل آذین خوشه ای قرار گرفته است . میوه آن نیام میباشد. درخت شیشم در برابر خشکی خاک و هم در برابر آب و رطوبت بردبار است و در کنار آب هم بخوبی میروید .سرعت رشد آن زیاد و پوست خارجی ساقه به رنگ سفید و چوب داخلی قهوای است.
فصل گلدهی: گلها در خرداد میرسندو در آذر بذر میدهند.
مناطق انتشار:
اصل آن از مشرق زمین در هند و افغانستان است . درا یران در تنگ سرحه پاکستان –بشاگرد در ارتفاع 900-1200 متر از سطح دریا – ته درها و کنار چشمه ها و مسیر جریان آب میروید. در آبادان از قدیم در باغها کشت شده است . در شمال کشور هم بخوبی میروید.
نام محلی: نام این درخت در فارسی شیشم است و در تنگ سرحه آنرا رقاء و در جیرفت آنر جک و در آبادان سیسو نام دارد وبعربی انر سیسو ساسم میگویند.
موارد استفاده : چوب این درخت در اثر بخار دادن به صورتهای مختلف خمیده میشود ، چوبش قابل ارتجاع وقابل صیقل است و در نجاری مورد توجه میباشد. در مبل سازی و پایه های تختخواب چوبی به علت دوام و ظاهر زیبایی که دارد استفاده دادرد.
مصارف درمانی : درهند از جوشانده پوست آن برای درمان سوزاک استفاده دارد. جوشانده پوست و چوب ان خلط آور و اشتها آور است
گاز رخ ، گز روغن
مرفولوژي : در ايران يك گونه از اين جنس بصورت درختچه اي وجود دارد . ساقه و شاخه هاي آن سازوئي و اغلب بدون برگ به ارتفاع 6 تا 7 متر ، تاج آن متمايل به مخروطي وارونه تا كروي ، پوست درخت در قسمت پايين در درختاني كه قطر آن حدود 30 سانتي متر است خاكستري روشن و شياردار و برجسته ولي بالا تنه خاكستري تيره است . برگها مركب دوشانه اي فرد ، گل درگل آذين خوشه اي كوتاه تا بلند ، گل آذين نزديك به شاخه هاي قطور ، كوتاه به طول 8 تا 10 سانتي متر مي باشد ميوه كپسول شبيه نيام تعداد دانه در هر ميوه 8 الي 15 عدد و گاهي بيشتر مي باشد . يكي از ويژگيهاي اعجاب انگيز اين گونه داراي برگهايي بدون برگچه است كه اين درخت از نظر ويژگيهاي اكولوژيك و بتانيك درخت بي نظيري است و گاهي در چنان شرايط سختي رشد مي كند كه مي توان آن را يك معجزه در عالم گياهي دانست.
فصل گلدهي : بهار
مناطق انتشار: انتشار آن برروي ماسه سنگهاي دامنه كوهستان تا راس قله هاي ادامه دارد.جايي كه كوچكترين اثري از خاك نيست اين گياه مستقر شده است .
نام محلي : در نيكشهر به آن گزروگن مي گويند.
موارد استفاده : مهمترين موارد استفاده اين درخت از نظر اقتصادي روغن دانه هاي آن است . دانه هاي اين گونه داراي 40-38 درصد روغن و يك نوع ساپونن مي باشد . روغن اين گونه به نام يا مشهور است و بسيار مناسب براي تغذيه است و در صنعت نيز براي جلاكاري و روغن كاري ساعتهاي ديواري و مچي و چرخهاي خياطي و ماشينهاي ظريف مورد استفاده دارد .
برخي مصارف دارويي اين گياه عبارتند از : تهيه انتي بيوتيكي كه در اين گياه شناسايي شده و همچنين اين گياه داراي تانن است . ريشه آن براي درمان سوزاك و تب زرد و از پوست آن جهت درمان ضد جرب وخارش استفاده مي شود . از ميوه در معالجه ناراحتي هاي كبد طحال و دردهاي آرتروز و فلج استفاده مي شود . اين گونه توسط بذور و قلمه تكثير مي شود .
شيشم ، جك
تيره
مرفولوژي : نام علمي درخت شيشم با افتخار دالبرژ گياه شناس سوئدي قرن 18 است . شيشم درختي است با تاج پوشش بسيار ضعيف و هميشه سبز كه ارتفاعش به 25 متر بالغ مي شود . از طريق جستزايي ريشه و ساقه علي رغم فقيربودن خاك و تخريب توانسته است تاكنون مقاومت كند . برگهايش متناوب شانه است و داراي پنج برگچه واژه تخم مرغي با نوك كشيده و تيز و پشت خزي است . گلهايش پروانه اي شكل كوچك و سفيد است و در گل آذين خوشه اي قرارگرفته .ميوه آن نيام مي باشد . رخت شيشم هم در برابر خشكي خاك و هم در برابر آب و رطوبت بردبار است و در كنار آب هم بخوبي ميرويد . سرعت رشدش زياد و پوست خارجي ساقه به رنگ سفيد و چوب داخلي قهوه اي مي باشد .
فصل گلدهي : گلها در خرداد ميرسند و در آذر بذر مي دهند .
مناطق انتشار: اصل آن از مشرق زمين و هند و افغانستان است . در ايران در تنگ سرحه بلوچستان ، بشاگرد در ارتفاع 1200-900متر از سطح دريا در ته دره ها و كنار چشمه ها و مسير جريان آب مي رويد . در آبادان از قديم در باغها كشت شده است . در شمال كشور هم بخوبي مي رويد .
نام محلي : نام اين درخت در زبان فارسي شيشم است و درتنگ سرحه انرا رقاء ودر جيرفت جك و در آبادان سيسو نام دارد و بعربي نيز آنرا سيسو و ساسم مي گويند.
موارد استفاده : چوب اين درخت در اثر بخاردادن به صور مختلف خميده مي شود . چوبش قابل ارتجاع و قابل صيقل است ودر نجاري مورد توجه مي باشد . در مبل سازي و پايه هاي تختخواب چوبي به علت دوام و ظاهر زيبايي كه دارد استفاده مي شود . در هند از جوشانده برگهاي آن براي معالجه سوزاك استفاده ميشود . جوشانده پوست و چوب آن خلط آور و اشتها آور است .
گردآورنده: HEAVENLY
منبع: http://www.irandeserts.com (http://www.irandeserts.com/)